Όπως έχουμε ήδη μιλήσει σε άλλες περιπτώσεις, το πλαστικό είναι ένας μεγάλος ρύπος για τις θάλασσες και τους ωκεανούς μας. Εκατομμύρια τόνοι πλαστικού αποθηκεύονται στους ωκεανούς μας, προκαλώντας αρνητικές επιπτώσεις στη χλωρίδα και την πανίδα που ζουν σε αυτούς.
Υπάρχουν περίπου 12 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων στις θάλασσες. Αυτή η ρύπανση δεν είναι τόσο ορατή όσο άλλες μορφές ρύπανσης, αλλά είναι ξεκάθαρα ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι έως και το πέντε τοις εκατό όλων των πλαστικών που παράγονται παγκοσμίως καταλήγουν ως απορρίμματα στις θάλασσες. Τι γίνεται όμως με αυτά τα πλαστικά; Και ποιες είναι οι επιπτώσεις του στο θαλάσσιο οικοσύστημα;
Ρύπανση των θαλασσών και των ωκεανών
Τα περισσότερα πλαστικά φτάνουν στη θάλασσα μέσω ποταμών. Μόλις αυτά τα απόβλητα φτάσουν στον ωκεανό, διανέμονται από θαλάσσια ρεύματα, επηρεάζοντας μεγάλες περιοχές. Τα συντρίμμια δεν βρίσκονται μόνο στις ακτές, αλλά και στην επιφάνεια και στον πυθμένα της θάλασσας. Εκτός, Το 80% της θαλάσσιας ρύπανσης προέρχεται από ξηρά, ενώ μόνο το 20% παράγεται από θαλάσσιες δραστηριότητες όπως τα πλοία.
Τα πλαστικά απόβλητα μπορούν να φτάσουν στη θάλασσα λόγω λανθασμένης διαχείρισης απορριμμάτων, ανέμου και βροχής που τα παρασύρουν στα ποτάμια, καθώς και λόγω τυχαίας διαρροής. Μόλις βρεθούν στον ωκεανό, η μοίρα τους είναι αβέβαιη: μπορούν να επιπλέουν, να βυθιστούν ή να τα καταπιεί η θαλάσσια πανίδα. Αυτό μας φέρνει σε μια από τις πιο ανησυχητικές πτυχές αυτής της περιβαλλοντικής κρίσης: μικροπλαστικά.
Το πρόβλημα των μικροπλαστικών
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην τρέχουσα πλαστική ρύπανση είναι τα μικροπλαστικά. Πρόκειται για μικρά πλαστικά σωματίδια, το αποτέλεσμα της υποβάθμισης μεγαλύτερων αντικειμένων ή σωματιδίων που απελευθερώνονται απευθείας στο περιβάλλον μέσω καλλυντικών ή τριβής ελαστικών. Αυτή τη στιγμή εκτιμάται ότι 5 δισεκατομμύρια μικροπλαστικά σωματίδια Επιπλέουν στους ωκεανούς μας, με συνολικό βάρος 270.000 τόνων. Σύμφωνα με έρευνες, το 94% των θαλάσσιων πτηνών που πεθαίνουν στα ανοικτά των ακτών της Γερμανίας έχουν μικροπλαστικά στο στομάχι τους.
Τα μικροπλαστικά απομακρύνονται δύσκολα από το περιβάλλον και διασκορπίζονται εύκολα. Το μικρό τους μέγεθος σημαίνει ότι πολλά ζώα τα τρώνε νομίζοντας ότι είναι τροφή, κάτι που προκαλεί πεπτικά προβλήματα, υποσιτισμό και, μερικές φορές, θάνατο. Επιπλέον, μπαίνοντας στην τροφική αλυσίδα, οι άνθρωποι μπορούν επίσης να καταναλώσουν μικροπλαστικά μέσω των θαλασσινών.
Πλαστικές σακούλες και το πρόβλημα των αναδυόμενων χωρών
Σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Γερμανία, οι πλαστικές σακούλες περιορίζονται ή καταργούνται όλο και περισσότερο. Ωστόσο, σε ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες, η χρήση πλαστικών συνεχίζει να αυξάνεται λόγω της βιομηχανικής ανάπτυξης. Αυτό αυξάνει σημαντικά την πλαστική ρύπανση. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, σχεδόν 150 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού επιπλέουν ήδη στους ωκεανούς.
Σε αυτές τις περιοχές, τα συστήματα συλλογής και διαχείρισης απορριμμάτων είναι ανεπαρκή ή ανύπαρκτα. Η έλλειψη επαρκών υποδομών καθιστά εύκολο τα πλαστικά απόβλητα να καταλήγουν στα ποτάμια και στη συνέχεια στις θάλασσες, καθιστώντας ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Για παράδειγμα, μόνο το 9% του πλαστικού ανακυκλώνεται παγκοσμίως, γεγονός που επιδεινώνει την κρίση των πλαστικών απορριμμάτων. Η ρύπανση που προκαλείται από τις αναδυόμενες χώρες επηρεάζει σοβαρά τα θαλάσσια οικοσυστήματα και αποτελεί παγκόσμια πρόκληση.
Το κόστος καθαρισμού μιας ακτογραμμής μόλις ενός χιλιομέτρου μπορεί να φτάσει 65.000 ευρώ ετησίως, γεγονός που επιβαρύνει τεράστιες τις τοπικές αρχές.
Επιπτώσεις στη θαλάσσια πανίδα
Η επίδραση του πλαστικού στη θαλάσσια ζωή είναι καταστροφική. Περισσότερα από 600 είδη Οι θαλάσσιες περιοχές επηρεάζονται από τα πλαστικά απόβλητα, είτε με κατάποση είτε με παγίδευση σε αυτά. Οι φάλαινες, τα δελφίνια και οι θαλάσσιες χελώνες μπερδεύουν τα πλαστικά απόβλητα με την τροφή τους, κάτι που έχει σοβαρές συνέπειες. Το 2018, μια φάλαινα βρέθηκε στη Μούρθια με 30 κιλά πλαστικό στο στομάχι του, που προκάλεσε τον θάνατό του από κοιλιακή λοίμωξη.
Τα μικροπλαστικά όχι μόνο βλάπτουν τα μεγαλύτερα είδη, αλλά επηρεάζουν επίσης τα μικρά ψάρια και άλλα πλάσματα του ωκεανού. Αυτά τα σωματίδια συσσωρεύονται στους οργανισμούς τους και, όταν καταναλώνονται από μεγαλύτερα αρπακτικά, εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα. Τελικά, οι άνθρωποι μπορούν επίσης να καταναλώσουν αυτά τα μικροπλαστικά όταν τρώνε μολυσμένα θαλασσινά.
Το πλαστικό και η σχέση του με την κλιματική αλλαγή
Το πλαστικό όχι μόνο έχει αρνητικές επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα, αλλά επηρεάζει και την κλιματική αλλαγή. Περισσότερα από 90% πλαστικό Αυτό που χρησιμοποιούμε σήμερα είναι κατασκευασμένο από ορυκτά καύσιμα όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Η παραγωγή πλαστικών παράγει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO2), ένα από τα κύρια αέρια που συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Το 2015, οι παγκόσμιες εκπομπές που σχετίζονται με την παραγωγή πλαστικών ήταν 1,7 γιγατόνοι CO2. Εάν η παραγωγή πλαστικών συνεχιστεί με τον τρέχοντα ρυθμό, μέχρι το 2050 αυτές οι εκπομπές αναμένεται να τριπλασιαστούν σε περίπου 6,5 γιγατόνους.
Ακόμη και όταν βρίσκονται στο περιβάλλον, τα πλαστικά συνεχίζουν να συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα πλαστικά εκτίθενται στο ηλιακό φως, απελευθερώνονται μεθάνιο και αιθυλένιο, δύο ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου που συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη.
Πιθανές λύσεις και εναλλακτικές πολιτικές
Αντιμέτωπες με αυτήν την κρίση, πολλές χώρες και οργανισμοί έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν πολιτικές για τη μείωση της χρήσης πλαστικών και την προώθηση μιας κυκλικής οικονομίας. Αυτές οι πολιτικές επικεντρώνονται στη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης, στην προώθηση της ανακύκλωσης και στην ανάπτυξη εναλλακτικών υλικών που είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει απαγορεύσει ορισμένα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, όπως καλαμάκια, μαχαιροπίρουνα, πιάτα και βαμβακερές μπατονέτες. Επιπλέον, αναπτύσσονται βιοδιασπώμενα πλαστικά με βάση φυσικά υλικά όπως το άμυλο και τα φύκια. Αν και αυτές οι εναλλακτικές λύσεις δεν είναι ακόμη μια τέλεια λύση, αντιπροσωπεύουν ένα πρώτο βήμα προς ένα μέλλον με λιγότερη εξάρτηση από το πλαστικό.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, εξετάζονται και άλλες προσεγγίσεις, όπως η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού, όπου οι εταιρείες που κατασκευάζουν πλαστικά προϊόντα πρέπει να καλύψουν το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων τους. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα πάντα, από την ανακύκλωση μέχρι τον καθαρισμό των μολυσμένων παραλιών.
Ως καταναλωτές, μπορούμε επίσης να γίνουμε μέρος της λύσης μειώνοντας τη χρήση πλαστικών, ανακυκλώνοντας κατάλληλα και επιλέγοντας βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις.
Το πλαστικό έχει μετατραπεί από επαναστατικό υλικό σε απειλή για το περιβάλλον. Αν και βλέπουμε ήδη τις καταστροφικές συνέπειες, έχουμε ακόμα χρόνο να αλλάξουμε αυτή την τάση και να προστατέψουμε τους ωκεανούς μας.