Η μέριμνα για τη διατήρηση και την προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί θέμα προτεραιότητας από τα μέσα του 20ού αιώνα. Με την πρόοδο της βιομηχανικής επανάστασης, τα ανθρώπινα όντα άρχισαν να ανακαλύπτουν ότι οι δραστηριότητές τους είχαν σοβαρό αντίκτυπο στον πλανήτη. Δεν πρόκειται μόνο για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, αλλά και για τις εκπομπές και τις απορρίψεις που υποβαθμίζουν την ατμόσφαιρα, τα εδάφη και τα νερά. Αυτή η συνειδητοποίηση έχει οδηγήσει στη δημιουργία διεθνών πρωτοβουλιών όπως η πρωτόκολλο του Κιότο με στόχο τη μείωση των εκπομπών ρυπογόνων αερίων.
Αυτές οι συμφωνίες σχεδιάστηκαν για να σταματήσουν την ποσότητα των αερίων που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα από τις πιο βιομηχανικές χώρες, οι οποίες ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την υπερθέρμανση του πλανήτη που επηρεάζει ολόκληρο τον πλανήτη. Σε αυτό το άρθρο θα απαντήσουμε σε βασικά ερωτήματα όπως: Τι είναι το Πρωτόκολλο του Κιότο; Τι προσπαθείς να πετύχεις; Ποιες χώρες την επικύρωσαν και ποιες δεσμεύσεις ανέλαβαν;
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η κλιματική αλλαγή
Για να κατανοήσουμε τον στόχο του Πρωτοκόλλου του Κιότο, είναι πρώτα απαραίτητο να κατανοήσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις των εκπομπών αερίων στην ατμόσφαιρα, κυρίως φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αυτό το φαινόμενο συνίσταται στην ικανότητα ορισμένων αερίων (όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και το υποξείδιο του αζώτου) να συγκρατούν τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι φυσικό και απαραίτητο για τη ζωή στη Γη, αφού χωρίς αυτό οι θερμοκρασίες θα ήταν γύρω στους -88 βαθμούς Κελσίου. Ωστόσο, το πρόβλημα έγκειται στο υπερβολική αύξηση αυτή η επίδραση οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες, ιδίως εκείνες που προέρχονται από την καύση ορυκτών καυσίμων, την αποψίλωση των δασών και τις βιομηχανικές πρακτικές.
Αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας μεταβάλλει την κλιματική ισορροπία, δημιουργώντας αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως την αλλαγή του κλίματος, με καταστροφικές συνέπειες, όπως το λιώσιμο των πόλων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η ακραία ξηρασία, μεταξύ άλλων φαινομένων.
El πρωτόκολλο του Κιότο δημιουργήθηκε με κύριο στόχο τη μείωση αυτών των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG) για τον μετριασμό και την αναστροφή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Είναι ένα από τα σημαντικότερα διεθνή μέσα για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Το Πρωτόκολλο του Κιότο
El πρωτόκολλο του Κιότο εγκρίθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1997 στο Κιότο της Ιαπωνίας και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Φεβρουαρίου 2005. Είναι μια διεθνής συμφωνία που υποχρεώνει νομικά τις βιομηχανικές χώρες (αναφέρεται στο Παράρτημα Ι της Σύμβασης) να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου . Το Πρωτόκολλο αποτελεί μέρος της Σύμβασης Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) και θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά βήματα στον παγκόσμιο αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής.
Το πρωτόκολλο αυτό καθόρισε συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τις πιο ανεπτυγμένες χώρες, αναλαμβάνοντας ειδική ευθύνη να είναι οι κύριοι εκπομποί λόγω των βιομηχανικών τους δραστηριοτήτων. Μέσω αυτής της συμφωνίας, οι χώρες δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές έξι αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου: διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, οξείδια του αζώτου, υδροφθοράνθρακες, υπερφθοράνθρακες και εξαφθοριούχο θείο.
Η πρώτη περίοδος δέσμευσης διήρκεσε από το 2008 έως το 2012. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι χώρες του Παραρτήματος Ι δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές τους κατά μέσο όρο κατά 5.2% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Στόχοι του Πρωτοκόλλου του Κιότο
Ο κύριος στόχος του πρωτόκολλο του Κιότο είναι η μείωση των εκπομπών των έξι αερίων θερμοκηπίου (GHG) που προσδιορίζεται ότι προκαλούν την επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, δεν πρέπει όλες οι χώρες να μειώσουν τις εκπομπές τους στην ίδια αναλογία, γεγονός που οδηγεί στην εφαρμογή της αρχής του κοινές αλλά διαφοροποιημένες ευθύνες.
Αυτή η αρχή συνεπάγεται ότι οι πιο ανεπτυγμένες χώρες και εκείνες με οικονομίες υψηλών εκπομπών άνθρακα, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Καναδάς και η Ιαπωνία, πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερες δεσμεύσεις για τη μείωση, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν περισσότερο χώρο για να αυξήσουν τις εκπομπές τους λόγω της ανάγκης να βελτιώσουν την οικονομία τους συνθήκες.
- Επίπεδα μείωσης: Καθορίστηκαν ειδικά επίπεδα μείωσης για ορισμένες χώρες. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έπρεπε να μειώσει τις εκπομπές της κατά 8%, η Ιαπωνία κατά 6% και η Ρωσία έπρεπε να σταθεροποιήσει τα επίπεδά της χωρίς να τα αυξήσει.
- Παγκόσμιος στόχος: Επίτευξη κοινής μείωσης τουλάχιστον 5.2% των παγκόσμιων εκπομπών σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Χαρακτηριστικά του πρωτοκόλλου του Κιότο
El πρωτόκολλο του Κιότο προσέφερε στις χώρες διαφορετικούς μηχανισμούς για την επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών. Μεταξύ αυτών:
- Νιπτήρες άνθρακα: Οι χώρες μπορούν να επιτύχουν τους στόχους τους αυξάνοντας τη χωρητικότητα των λεγόμενων δεξαμενών άνθρακα, όπως τα δάση, που απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Αυτοί οι νεροχύτες μπορούν να βρίσκονται τόσο εντός της ίδιας της χώρας όσο και σε άλλες χώρες.
- Εμπορία εκπομπών: Δημιουργήθηκε ένα σύστημα εμπορίας εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όπου οι χώρες που υπερβαίνουν τους στόχους μείωσης μπορούν να πουλήσουν τα πλεονάσματά τους σε εκείνες που αποτυγχάνουν να επιτύχουν τους στόχους τους. Αυτό το σύστημα επιτρέπει ευελιξία και αποτελεσματικότητα στη μείωση των εκπομπών.
- Μηχανισμός καθαρής ανάπτυξης: Οι ανεπτυγμένες χώρες μπορούν να πραγματοποιήσουν έργα σε αναπτυσσόμενες χώρες για να μειώσουν τις εκπομπές και, συνεπώς, να λάβουν πιστώσεις άνθρακα που συνυπολογίζονται στον δικό τους στόχο μείωσης.
Αδυναμίες του Πρωτοκόλλου του Κιότο
Παρά τις προσπάθειες, η πρωτόκολλο του Κιότο έχει επικριθεί ότι δεν είναι αρκετά φιλόδοξος για να αποφύγει την καταστροφική κλιματική αλλαγή. Πολλοί παράγοντες συνέβαλαν στους περιορισμούς του:
- Η πρώτη περίοδος του πρωτοκόλλου (2008-2012) κάλυψε μόνο περίπου το 30% των παγκόσμιων εκπομπών, αφήνοντας εκτός μεγάλες εκπομπές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, που δεν επικύρωσαν το πρωτόκολλο, και αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, που δεν ήταν υποχρεωμένες να μειώσουν τις εκπομπές τους.
- Αν και πολλές χώρες κατάφεραν να μειώσουν τις εκπομπές, σε ορισμένες περιπτώσεις οφειλόταν περισσότερο στην παρακμή της οικονομίας, ιδιαίτερα μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, παρά στην εφαρμογή βιώσιμων πολιτικών.
- Το πρωτόκολλο δεν καθόρισε δεσμευτικές κυρώσεις για τις χώρες που δεν συμμορφώθηκαν με τις δεσμεύσεις τους, επιτρέποντας σε ορισμένα κράτη να μην συμμορφωθούν χωρίς σοβαρές συνέπειες.
- Οι παγκόσμιες εκπομπές συνέχισαν να αυξάνονται συνολικά, κυρίως λόγω των αυξημένων εκπομπών στις αναπτυσσόμενες και τις αναδυόμενες χώρες που δεν ήταν υποχρεωμένοι να τις μειώσουν.
Παρά αυτές τις ελλείψεις, το Πρωτόκολλο του Κιότο έθεσε τα θεμέλια για πιο φιλόδοξες μελλοντικές συμφωνίες, όπως η Συμφωνία του Παρισιού του 2015, η οποία επιδιώκει τη συμμετοχή όλων των χωρών στη μείωση των εκπομπών.
Κοιτάζοντας το μέλλον, οι στόχοι μείωσης έχουν γίνει πιο φιλόδοξοι. Το Πρωτόκολλο ήταν ένα από τα πρώτα βήματα για την αύξηση της παγκόσμιας ευαισθητοποίησης σχετικά με την ανάγκη δράσης κατά της κλιματικής αλλαγής.